Birçok kişi tasarruf yapılarak zengin olunacağına inanmaz. Onlara göre zenginlik durup dururken gelir. Piyangoda büyük ikramiyeyi kazanmak, aile büyüklerinden kalan bir miras ya da çok riskli bir yatırımdan büyük paralar kazanmak insanları zengin eder diye düşünürler. Hâlbuki bizi zengin eden tasarruf ettiklerimizdir, kazandıklarımız değil! Peki, tasarruf etmeye nasıl başlayacaksınız?
Her adım bir düşme hareketidir. Arkasından başka bir adım ve başka bir adım ve başka bir adım gelirse yürüyebiliriz. Tasarruf ederken nasıl yürüyeceğinize siz karar verin ama O İLK ADIMI ATIN! İşte, adım adım kendinize ve hayallerinize yatırım yapmanın yolu.
1. Kendinizi tanıyın
Kendinize özel bir yatırım planınız olsun. Öncelikle yatırım hedeflerinizi belirleyin. 10 yıl içinde bir ev almak için mi tasarruf edeceksiniz yoksa 30 yıl sonra emekliliğinizi rahat geçirmek için mi? Unutmayın; size en uygun planın mevcut finansal durumunuzu, risk alabilme düzeyinizi, yatırım vadenizi, gelecek dönemdeki tahmini nakit ihtiyaçlarınızı göz önüne alarak hazırlanması gerekir. Nasıl plan yapacağınızı bilmiyorsanız, bir bilene sorun. Bu konuda banka, aracı kurum ve portföy yönetim şirketlerindeki uzmanlar size yardımcı olacaktır.
2. İlk ödemeyi kendinize yapın
Mümkünse, beraber çalıştığınız yatırım şirketiyle anlaşıp, belirlediğiniz bir tutarın her ay düzenli olarak yatırıma yönlendirilmesi için talimat verin. Gelirinizin gereksiz harcamalar için bir anda eriyip gitmesinden önce tasarrufunuzu ayırın, geri kalanı ile ihtiyaçlarınızı karşılamaya çalışın. Gelirinizde beklenmedik bir artış mı oldu, ya da yıllık ikramiyenizi mi aldınız? Bu farkı daha fazla harcayarak değil, yatırım hesabınıza ek yaparak değerlendirin.
3. Borçlarınızı yönetin
Öncelikle, faiz ödediğiniz borçları kapatmaya çalışın. Kredi kartı ile alışveriş yaptığınızda, parayı cüzdanınızdan çıkardığınız duruma göre daha fazla harcama yapmayın. 1 TL her zaman 1 TL’dir, nakit de harcasanız, kredi kartıyla da! Kredi kartını borçlanmak için değil, ödeme aracı olarak kullanın. Borçlanarak bir şey almak istiyorsanız bunun yolu kredi kartınız değildir.
4. Sabırlı olun
Uzun dönemde ve düzenli olarak tasarruf etmek iradeli olmayı gerektirir. Yeri geldiğinde birikiminizi, tatil ya da yeni mobilya için harcamayı aklınızdan geçirebilirsiniz. Fakat bu durumlarda kısa dönemli zevklerden kaçıp uzun dönemli hedeflerinize odaklanın. Finansal başarının sırrı, harcama yaptıktan sonra kalanı tasarruf etmek değil, birikime ayırdığınız miktardan arta kalanı harcamaktır.
5. Yumurtaları aynı sepete koymayın
Çok tedbirli davranarak hesabınızda yüklü miktarda nakit bulundurmak veya hesabınızda sadece birkaç hisse senedi bulundurmak doğru yatırım yöntemi değildir. Nakit duran para, boş bırakılmış verimli arazi gibidir, yatırıma yönlendirmezseniz enflasyon karşısında erir gider. Diğer taraftan, sadece mevduata, sadece tahvile veya sadece benzer özellikteki şirketlerin hisse senedine yatırım yapmak da sizi riske sokabilir. Bu yüzden riski dağıtmak için, yatırım sepetinizi her açıdan çeşitlendirin, beklenmeyene her zaman hazır olun. Ancak, portföyünüzü çeşitlendirmek için her yatırım aracına da girmeyin. Sonuçta, çok fazla dağılmak da iyi bir şey değildir, zira yatırımlarınızı takip etmeniz zor olabilir.
6. Farklı vadelerde yatırım yapın
Yatırım yaptığınız ürünleri çeşitlendirmenin yanı sıra yatırım yaptığınız vadeyi çeşitlendirmeyi de düşünün. Tüm paranızı 1 yıl vadeli mevduata yatırırsanız, arada aniden paraya ihtiyacınız olduğunda sıkışabilirsiniz. Tüm paranızı, her an ihtiyacınız olabilir diye 1 aylık bir vadede değerlendirmek de doğru değildir. Birikiminizi, farklı vadelere sahip, ya da hiç vadesi olmayan, ürünler arasında bölüştürmeyi değerlendirin.
7. Geçmiş geleceğin göstergesi değildir
Geçmişte bir yatırım aracının çok kazandırmış olması, gelecekte de öyle devam edeceği anlamına gelmez. Portföyünüzü belirli aralıklarla gözden geçirin ve beraber çalıştığınız yatırım danışmanıyla belirli sıklıkta görüşün.
8. Finansal ürünler hakkında bilgi sahibi olun
Temel finansal ürünler, faiz hesapları ve yatırımcı hakları konusunda tanıtıcı dokümanları incelemeye çalışın. Sermaye Piyasası Kurulu, Borsa İstanbul, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği gibi kurumlar tarafından yatırımcıları bilgilendirmeye yönelik hazırlanan kılavuzlar size yardımcı olacaktır.
9. Anlamadığınız ürüne yatırım yapmayın
Tasarruflarınızı hedeflerinize uygun yönlendirmek için neye yatırım yaptığınızı bilin. Bir ürüne yatırım yapmayı düşünüyorsanız, yatırım yapmadan önce güvenilir kaynaklardan bilgi toplayın. Uzmanına sorun. Ürünün riskini, beklenen getirisini, sizin yatırım amaçlarınıza uygun olup olmadığını düşünün. Ne aldığınızı bilin, anlamadığınız yatırım ürününü almayın.
10. İnanılmaz getiri elde etmeye inanmayın
En az risk ile en yüksek getiri elde etmeyi beklemeyin. Getiri ve risk beraber hareket eder. Hiç para kaybetme ihtimali olmadan yarın zengin olma düşüncesine yatırım değil, hayal denir! Getiri hesabınızda enflasyonu unutmayın.
Söylentilere kulak asmayın. Tüyo size gelene kadar tüyo olmaktan çıkar. Yatırımlarınız 1-2 günlük değil, çok daha uzun vadeli olmalı. Adı üstünde; “inanılmaz” getiri elde edeceğinize inanmayın.
11. Emekliliğinizi planlayın
Tasarruflarınıza fazlasıyla ihtiyacınız olacak emeklilik döneminiz için şimdiden bir şeyler yapın. Örneğin, bireysel emeklilik konusunda bilgilenin. Bireysel emeklilik sistemindeki vergi teşviklerini öğrenin. İleride “keşke” demeyin.
12. Kesilen ücretlere ve vergilere dikkat edin
Çoğu zaman açtığımız yatırım hesabındaki giderlere ve kesintilere dikkat etmeyiz. Fakat özellikle yatırım araçlarını çok sık değiştiren yatırımcılar açısından işlem maliyetleri tüm getiriyi silebilir. Bireysel emeklilik, mevduat, altın ve fon hesapları gibi yatırım tercihlerinizi yaparken tüm ücret, komisyon ve kesintileri mutlaka kıyaslayın. Diğer taraftan, bazı dönemlerde, bazı yatırım ürünlerine getirilen vergi teşviklerinin ek bir getiri yaratacağını unutmayın. Bu konularda beraber çalıştığınız yatırım şirketlerinden bilgi alabilirsiniz.
13.Piyasayı “yenmeyi” beklemeyin
Kendi yatırım hedeflerinize sadık kalın. Piyasalardaki 1-2 günlük dalgalanmalar ile ani kararlar almayın. Her gün işlem yapmayın. Piyasanın üzerinde getiri elde etmeyi beklemeyin. Karşınızda aynı şeyi yapan milyonlarca yatırımcı, profesyonel ve hatta bilgisayar programı var. Onlardan daha iyi getiri elde etmeye çalışırken, ortalamanın gerisinde kalabilirsiniz.
14. Başkasının ya da kendi tahminlerinize aşırı güvenmeyin
Piyasalarda ortaya çıkan aşırı iyimserlik veya kötümserlik durumu, yatırım yaparken dikkate almanız gereken gerçek verileri görememenize sebep olabilir. Unutmamanız gereken şey, geleceğinizle ilgili vereceğiniz önemli kararları bir anda vermemektir. Size “cazip”, “popüler” veya “en çok kazandıran” olarak öne sürülen yatırım ürünleri olduğu zaman, kendi yatırım planınızı göz önüne alarak finansal doğrulamasını yapın veya finansal kararlarınızı verebilmek için profesyonel bir yatırım uzmanından görüş alın.
15. Ani kararlar vermeyin
Bir zorunluluk yoksa, evinizi aldığınızdan daha düşük bir fiyata satmayı düşünür müsünüz? Cevabınız “hayır” ise niye bir bonoyu veya hisse senedini kriz sırasında hemen satmayı düşünebiliyoruz? Çoğu zaman zarar korkusu ile yapılan zamanlama hatası, daha büyük kayıplara yol açabilir. Genelde 100 TL’ zarar ettiğinizde duyduğunuz üzüntü, 100 TL’lik karın yaratacağı sevinçten fazladır. Bu yanılgıyı dikkate alarak, yatırımlarınızda zarar etmeye başlar başlamaz yatırımınızı hemen nakde çevirmeyi düşünmeyin. Önce büyük resme tekrar bakın.
PhD.(Dr) Ülkem BASDAS
